Nguồn điện được sử dụng chính thức ở Việt Nam hiện nay cho các hộ gia đình là điện 1 pha, hai dây, hiệu điện thế 220 vôn là chính, chỉ một một số ít gia đình sử dụng điện 3 pha. Chủ yếu điện 3 pha là sử dụng trong công nghiệp.
Điện 1 pha là gì:
Là hai dây, một dây “nóng” hay dây “lửa” hay dây “dương”, tức dùng bút thử điện sẽ thấy sáng đèn; và một dây “âm” trung tính, khi thử điện bằng bút thử điện không sáng đèn. Hiệu điện thế (điện áp) giữa hai dây là 220v (hiệu điện thế (hiệu = phép trừ), tức là độ chênh về điện thế giữa hai dây).
Vậy điện 1 pha thì có hai dây dẫn chính, hiệu điện thế giữa hai dây là 220 vôn. Một số nước khác có hiệu điện thế khác, ví dụ Nhật Bản là 110v.
Nhiều khi còn có thêm 1 dây là dây tiếp địa, tạo an toàn hơn với các thiết bị sử dụng điện, nhất là các thiết bị có vỏ bằng kim loại, chống việc hở điện tại vỏ, nếu có dòng điện thì nó sẽ bị triệt tiêu bởi dây tiếp địa / nối đất. Để có một cọc tiếp địa tốt thì cần có vai trò của kỹ thuật điện.
Phần lớn các thiết bị sử dụng điện hàng ngày đều là điện 1 pha.
Chú ý khái niệm điện 1 chiều: Điện một chiều là dòng điện có các hạt điện tích chuyển động theo 1 chiều không đổi (như một dòng chảy) như pin, ắc quy. Điện một chiều có thể thấy tại các bộ sạc, các thiết bị dùng điện 12v, 6V đã được “nắn dòng” từ điện xoay chiều.
Điện xoay chiều: Là dòng điện có chiều và cường độ biến đổi theo thời gian, cụ thể là theo hình “sin” tuần hoàn. Tần số dòng điện xoay chiều tiêu chuẩn tại nước ta là 50 Hz, có nghĩa là dòng điện sẽ thay đổi cố định 50 lần / giây.
Điện xoay chiều chính là điện ta sử dụng hàng ngày, cả 1 pha và 3 pha.
Điện 3 pha là gì: Hệ thống điện ba pha bao gồm có tổng 4 dây gồm 3 dây nóng và 1 dây lạnh, được nối phổ biến bằng hai cách là nối hình sao và nối hình tam giác. Hiệu điện thế là 380V.
Điện ba pha được sử dụng nhiều trong sản xuất công nghiệp, truyền tải đối với các thiết bị có công suất lớn để giải quyết vấn đề tổn hao điện năng. Trong quy mô gia đình, hiếm khi cần đến điện 3 pha, tuy nhiên nếu có các hệ thống lớn như làm lạnh tập trung, thang máy công suất lớn,… hoặc dự phòng sẵn cho các nhu cầu tương lai thì có thể tính đến lắp đặt điện 3 pha trong gia đình. Đây là vấn đề kỹ thuật phức tạp, phải có người am hiểu sâu về điện thực hiện thiết kế và lắp đặt hệ thống điện 3 pha.
Có điện hai pha không? Câu trả lời là có, hai pha có hai dây đều là dây nóng, không có dây trung tính. Tuy nhiên một dây có điện thế rất thấp, chỉ 3-5v, vẫn tạo ra hiệu điện thế 220v.
Chọn dây điện nhiều sợi hay ít sợi: Điện xoay chiều 220v / 380V dùng trong dân dụng có đặc điểm là có hiệu ứng bề mặt (xin xem tại đây), tóm tắt là các hạt mang điện di chuyển nhiều ở bề mặt dây dẫn hơn là trong lòng dây dẫn. Mà dây điện nhiều sợi sẽ có bề mặt nhiều hơn nên dẫn điện tốt hơn dây một sợi hoặc ít sợi dù cùng tổng tiết diện và cùng chất liệu. Ngoài ra dây nhiều sợi mềm hơn, dễ kéo dây trong ống điện ngầm trong tường hơn cho nên quy mô gia đình thì nên chọn dây nhiều sợi hơn là dây đơn hoặc ít sợi.
